Wat zijn mogelijke oorzaken?

7. Insomnia

Insomnia (letterlijk "geen slaap") ontstaat door te weinig en een slechte kwaliteit slaap. De slaap is te kort en als er geslapen wordt is dit voor het gevoel niet voldoende om uit te rusten. Hierdoor ontstaat vermoeidheid overdag. Dit kan weer leiden tot snelle geprikkeldheid, slechte concentratie, geheugen klachten en slecht functioneren overdag.

De diagnose kan worden gesteld op basis van het verhaal van de patiënt, In sommige gevallen is het van belang een nachtelijke observatie te doen, meestal een slaap onderzoek, om bekende oorzaken van slaapverstoring uit te sluiten.

De belangrijkste kenmerken van Insomnia zijn:

• Moeite om in slaap te vallen
• Regelmatig ontwaken uit de slaap
• Moeite om weer in slaap te vallen
• Zeer vroeg ontwaken en daarna niet meer kunnen slapen
• Ernstige slaperigheid en chronische moeheid overdag

Een insomnia patiënt slaapt meestal niet langer dan 5 uur. Er zijn personen die genoeg hebben aan 5 uur slaap of korter, maar die hebben dan niet de bijbehorende klachten. Ook op hogere leeftijd is er een verminderde slaapbehoefte. Hierdoor komt het voor, dat ouderen vroeg ontwaken en daarom klagen over een te korte slaap. Dit kan weer leiden tot gebruik van slaapmiddelen waardoor men overdag weer slaperig kan zijn, hetgeen een gevoel van slechte slaapkwaliteit kan imiteren of versterken.

Acuut of chronisch

Acute insomnia komt vaak voor t.g.v. heftige emoties of kortdurende lichamelijke ziekten. Van chronische insomnia spreekt men indien de stoornis langer dan 3 weken bestaat. Men neemt aan de chronische insomnia ontstaat bij mensen met acute insomnia t.g.v. een bepaalde predispositie, b.v. erfelijke factoren en omgeving factoren en of het gevolg zijn van sommige ziektes, zoals depressie maar ook hersenvliesontsteking. Chronische insomnia kan leiden tot verminderde alertheid overdag hetgeen kan leiden tot b.v. verkeersongevallen of verminderd uithoudingsvermogen bij allerlei geestelijk inspannende taken.

Insomnia indeling

Er zijn verschillende soorten insomnia:

Idiopatische insomnia, heeft geen duidelijke oorzaak, en is een diagnose bij uitsluiting van andere oorzaken.

Slaap misperceptie wordt veroorzaakt door dat men een verkeerd idee heeft over eigen slaapduur, welke korter lijkt dan deze in werkelijkheid is. De patiënt denkt 3-4 uur te slapen en blijkt bij onderzoek 6-7 uur te slapen.

Slechte slaap hygiëne leidt ook tot insomnia b.v. door laat naar bed gaan, veel gebruik van cafeïne houdende drank, alcohol misbruik, slapen overdag, te weinig lichaamsbeweging overdag, te veel fysieke inspanning valk voor het slapen gaan, in slaap vallen met radio en/of TV aan, lawaai in de omgeving, b.v. door snurkende partner, slechte kwaliteit van het bed, etc.

Insomnia t.g.v. jetlag, zie:biologische klok en jetlag.

Insomnia t.g.v Restless legs, zie aldaar.

Insomnia t.g.v. neurologische ziekten, zoals de ziekte van Parkinson, spier dystonie, epilepsie, ziekte van Alzheimer etc.

Insomnia t.g.v. psychiatrische ziekten of gebruik van medicijnen bij psychiatrische ziektes. Depressie, schizofrenie en manische episoden en b.v. paniek aanvallen kunnen gepaard gaan met periodes van insomnia. Ook posttraumatische stress syndromen kunnen leiden tot insomnia.

Insomnia bij chronische pijn, b.v. gewrichtspijn bij afwijkingen aan het heupgewricht, reumatoïde artritis, kankerpijn en andere syndromen.

Insomnia t.g.v. frequent nachtelijk toilet bezoek, bij o.a. prostatisme, gebruik van plaspillen etc.

Behandeling

De behandeling bestaat grotendeels uit praktische slaapadviezen, uitleg en geruststelling, psychologische begeleiding door de aan het team verbonden klinisch psycholoog. Soms helpt ook kortdurend gebruik van geneesmiddelen, of het gebruik van antidepressiva